İtalya Puglia Bölgesi Coğrafi İşaretler Çalışma Ziyareti
21 – 24 Haziran 2022

Avrupa Birliği’nin Karadeniz Havzasında Sınır Ötesi İşbirliği Programı kapsamında finanse edilen ve DOKA liderliğinde Türkiye, Romanya ve Gürcistan’dan üç proje ortağınca uygulanmak olan “Karadeniz Coğrafi İşaretler Ağı (BS GIN)” Projesi kapsamında İtalya’nın Puglia bölgesine 03.08.2020- 02.08.2022 tarihleri arasında bir çalışma ziyareti düzenlenmiştir.

Projenin gelen hedefi; ortak ülkelerde coğrafi işaretli ürünlerin farkındalığın artırılması ve değer zinciri içindeki paydaşların kurumsal kapasitelerinin geliştirilmesi yolu ile coğrafi işaret teması üzerinden yerel kalkınmaya katkı sağlamaktadır. Bu hedef doğrultusunda projede iki ana faaliyet bileşeni bulunaktadır.

 - Kapasite Geliştirme Programı,

 - Tanıtım Faaliyetleri.

Kapasite Geliştirme Programı bileşeni altındaki alt faaliyetlerden birisi olarak, Avrupa’da coğrafi işaretli ürünler pazarının yaklaşık %48’ini elinde bulunduran İtalya ve Fransa ülkelerine çalışma ziyaretleri yapılması planlanmıştır. Çalışma ziyaretleri ile coğrafi işaretli ürünler temasında köklü geçmişi olan bu iki ülkenin kurumsallaşma, pazarlama ve markalaşma alanlarındaki iyi uygulamalarının yerinde incelenmesi amaçlanmıştır.

Çalışma ziyaretinin ilki 21 – 24 Haziran 2022 tarihleri arasında İtalya’nın Puglia bölgesinde gerçekleştirilmiştir. Programa proje ortağı olan kurumlardan ve paydaşlarından toplam 22 kişi katılmıştır. Türkiye’den programa 2 personel 5 paydaş ile katılım sağlanmış olup, paydaşlar Coğrafi İşaret tescilli ürünlerin tescili, üretimi, satışı, pazarlanması, markalaşması, kolektif üretici/firma çalışmaları, yasal süreçler ve benzeri alanlarda Coğrafi İşaretlere ilişkin faaliyet gösteren kamu kurumları, yerel yönetimler ve özel sektör mesleki çatı kuruluşlarından oluşmuştur.

Program kapsamında aşağıda yer alan ziyaretler gerçekleştirilmiştir.

Divella SPA Şirketine Ziyareti (Rutigliano kenti)

1980 yılında Frencesco DİVELLA tarafından kurulan ve hala dünya pazarında yerini koruyan makarna, bisküvi ve makarna sosu üreten DİVELLA SPA şirketi ziyaret edilmiştir. İtalya’da farklı markalar altında yapılan makarna, pasta ve türevi ürünleri ile bisküvi kategorisinden ürünlerden elde edilen gelirler üzerinden firmanın yıllık cirosu resmi kayıtlara göre 480 milyon € dur. 4 üretim alanı ve idari binaların bulunduğu fabrikada toplam 600 kişi istihdam edilmektedir.

Şirketin üçüncü kuşak sahibi Frencesko DİVELLA ve satış yönetici eşliğinde;

-Makarna kesim,
-Makarna paketleme,
-Depolama alanları,
-Bisküvi üretim alanları incelenmiştir.

Üretim alanları gezdirilirken 132 yıldır şirketin nasıl yönetildiği, mottolar, şirket standartları markalaşma ve pazarlama stratejileri hakkında bilgiler verilmiştir.

Firma çizginişini, her kesimden insanların alabileceği yüksek kaliteli ürünler üretmek üzerine kurmuştur. Üretim ve paketleme alanları, ürünlerin kalitesini istenilen seviyede tutabilmek için belli bir sıcaklıkta tutulmaktadır. Yıllık enerji maliyetlerinin 1.5 Milyon € seviyelerinde olduğu söylenmiştir. Tüm üretim alanlarında tam otomasyon sağlanmıştır. Çalışanlar daha çok kalite kontrol, denetim ve lojistik işlemlerde kullanılmaktadır.

Yöresel ürünler pazarı ziyareti (Bari kenti)

Yerel halk tarafından daha çok turistlere özel olan Bari kentinin merkezinde açılmakta olan yöresel ürünler pazarı ziyaret edilmiştir. Ürün olarak kent ile özdeşleşmiş kulak makarnası öne çıkmaktadır. Tüm stantlarda benzer paketleme tarzında makarnalar dikkat çekmektedir. Turistlerin ilgisini çekmek adına ayrıca Pazar yerinde kulak makarna üretimi yapılmaktadır.

Cantine di fiore Şarap Firması (Valenzona kenti)

1868 de Filippo FİORE tarafından kurulan Cantine di fiore şarap halihazırda beşinci kuşak'tan Raffielle ve Alessandro FİORE kardeşler tarafından yönetilmektedir. 154 yıldır üretim teknikleri değişmeden sadece kendi ürettikleri üzümleri kullanarak seri üretim yerine butik üretim yapmaktadırlar. Firma pazarlama strateji olarak sadece restoran ve otellere satış yapmaktadır. Bireysel satış hizmeti sunulmamaktadır. Firmanın mottosu en yüksek kaliteye sahip şarap üretimi yapmaktadır.

Üretim alanında fermentasyon ve şarapların saklandığı alanlar incelenmiştir. Firmanın üretimini ve ürünlerinden kalitelerini bu kadar uzun yıllar boyunca korunması ve markalaşması hakkında bilgiler alınmıştır.

Divella SPA’da olduğu gibi her bir şarap için (üzüm çeşidine göre) farklı sıcaklık ve sürelerde işlem uygulanmaktadır. Müşterilerine en iyi kalitede hizmet sunabilmek adına şarapların saklandığı fıçılar için özel bir seçim süreci uygulanmıştır. Dünyanın dört bir yanından getirilen özel fıçılarda yapılan denemeler sonucunda Fransa’dan getirilen özel bir ağaçtan yapılma fıçıların kullanılmasına karar kırılmıştır. 2 yılda 1 fıçılar tedarikçi firma ile yapılan anlaşması gereği geri gönderilmekte ve yeni fıçılar tedarik edilmektedir. İtalya genelinde şaraplar 2-8 € genelinde satılan satılmakta iken Cantine di fiore ürünlerini 12 – 22 € arasında değişen fiyatlarda müşterilerine satmaktadır.

Alberobello kenti yerel üreticileri ziyaretler:

Bari kentinde olduğu gibi Alberobello kentinde de yerel üreticilerin satış yaptığı alanlar incelenmiştir. Puglia bölgesinin en önemli antik ve turistik yerleşim yerlerinden birisi olan Alberobello kentinde, el yapımı makarnalar öne çıkmaktadır. Tüm üreticilerin turistlere özel yapmış oldukları standart paketlemeler dikkat çekmektedir.

Polignano a mare ve Monopoli şehirlerindeki yöresel ürünler üzerine yerel üreticileri ziyaret:

Bari içerisinde daha küçük ve kırsal alanlarda geleneksel yöntemlerle yüzyıllar boyunca yapılan üretimin sokak pasta ve makarnaları, sokak lezzetleri gibi konseptler yenilikçi, estetik ve turistik olarak tüketiciler ile buluşturan küçük üreticilerin yaptıkları üretim ve sunum alanları ziyaret edilerek tarihi estetik yapılara uygun butik işletme örnekleri yerinde incelenmiştir.

 Olio Levante Şirketine ziyaret (Andria kenti)

1902 Yılında Cassetta ailesi tarafından kurulan Olio Levante S.R.L şirketi hala aile tarafından işletilmektedir ve şirketin yönetimi dördüncü kuşaktan Frencesca Cassetta yapılmaktadır. Şirket hala ilk yapısını korumakta olup üretim, yönetim ve pazarlama ailenin yeni kuşak bireyleri tarafından yönetilmektedir. Şirket şu an en son teknoloji ile üretim yapmakta olup, üretimde hiç bir şekilde insan kullanılmamaktadır. Paketleme ve depolama dahil her şey otomasyon sistemindedir. Burada şirket yöneticileri tarafından ürünlerin üretim aşaması markalaşması ve pazarlanması konusunda bilgiler alınarak Coğrafi İşaret tesciline sahip geleneksel yöntemler ile üretilen zeytinyağları tadım ve sunum teknikleri deneyimlenmiştir. Firmanın yıllık cirosu resmi rakamlara göre 128 milyon €’dur. Firma coğrafi işaretli Bari bölgesi zeytinlerden elde edilen Premium ürünler dışında İspanya’dan da zeytinyağı alarak farklı firma ve markalar için şişeleme yapabilmektedir.

Firma, AB menşe adı sertifikasına (PDO) sahip zeytinyağının kalitesini denetim altında tutabilmek ve kalite standartlarını yakalayabilmek adına kendilerine ait alanlarda yetişen zeytinleri kullanmaktadır. Firma 60’dan fazla ülkeye satış yapmak olup henüz Türkiye pazarına girmemiştir. Firma yetkileri tarafından PDO sertifikası ile yeni pazarlara daha rahat giriş yapıldığı belirtilmiştir.

Sonuç ve Gözlemler:

 Gıda ve içecek, tekstil, kıyafet, deri, ayakkabı, seramik gibi İtalyan küçük ve orta ölçekli coğrafi işaretli ürün işletmelerinin geleneksel olarak emek yoğun ürünleri, modern üretim teknikleri ve markaları İtalya’nın ihracatında önemli yer tutmaktadır.

• Saha ziyaretleri sonucunda İtalya’da coğrafi işaretli ürünlerin üretimi, pazarlanması ve denetimi konusunda yerinde gözlemler yapılmış ve iyi uygulamalar hakkında bilgi alınmıştır.

• Coğrafi İşaret tescilinde önce firmaların markalaşma, kalite standartları, pazarlama alanında elde ettiği başarıların üzerine tescil üzerinden elde ettikleri başarıyı koruma yoluna gittikleri görülmüştür. Tescil sonrası denetim mekanizmaları ile de standartların daima korunması sağlanmaktadır. Ülkemizde önceliğin tescil alınması akabinde tescilli ürünün üretimi, pazarlaması ve markalaşması gibi süreçlerin aslen İtalya’da bir anlamda tersine bir şekilde oluştuğu görülmektedir. İtalya’da özgün ürünlerine kaliteli ürün olarak üretimi, pazarlanması ve markalaştırılması sonrasında tescil yoluna gidilerek elde edilmiş olan başarının korunması yoluna gidildiği görülmektedir. Ülkemiz de bu anlamda tescil alınmasının nihai bir başarı olmadığı kaliteli üretim, premium ürün olarak marka algısı ve pazarlaması gibi süreçlerin n aslen daha önemli aşamalar olduğu bilincinin yaygınlaştırılması gerekmektedir.

• Kalite denetim dışarıdan bir bağımsız kurum tarafından yapılmasından ziyade firmaların genel iç prosedürü olarak benimsendiği gözlemlenmiştir.

• Pazarlama strateji olarak maliyet avantajından ziyade kalite algısı üzerinden pazarlama yapılmaktadır.

• Firmaların çoğu aile firması olmasına rağmen kurumsallaşma ve markalaşma süreçlerini tamamlamışlardır.

• Ürün yelpazesinin geniş tutmak yerine spesifik ürünlerde kaliteli üretim yapma politikası ile işletmeler faaliyetlerine devam etmektedir.

• Kalite standartlarına sağlamak adına üretim süreçleri tam otomasyon sağlanmıştır.

• Coğrafi İşaret sertifikasının önemi ve AB’ye ihracat alanında sağladığı fırsatlar yerinde görülmüştür.

• Çalışma ziyaretleri esnasında daha çok gastronomi alanında coğrafi işaret üreticileri ile iş ağı oluşturulması için paydaşlar arasında tanışma görüşmeleri yapılmıştır. Ziyaret sonunda yapılan görüşmelerle ürünlerini yurtdışına taşımayı hedefleyen şirketler için ikili iş ağı alternatifleri oluşturulmuştur.

• Ziyaret edilen fabrikalar tarafından hazırlanan ve sunulan belge ve bilgileri inceleyerek, fiziksel olanakları yerinde görerek, ziyaret edilen fabrikaların ekipman tedarikleri konusunda bilgi alınmış, paydaşlar arasında iş geliştirme faaliyetleri için çalışmalar yapılmıştır.

• Yerel ekonominin gelişmesi için kültürel mirası önemli bir “motor güç” olarak kullanarak yenilikçi işletmeleri kurmak ve mevcutları desteklemeye yönelik çalışmalara artırmanın gerekliliği sonucuna ulaşılmıştır.

• Karadeniz havzasındaki paydaş ülkeler ile İtalya’daki işletmeler arasında sinerji yaratılması ve desteklenmesi için çaba sarf edilmiş ve işletmelerin teknolojik alt yapılarına yönelik çalışmaların arttırılması gerekliliği tespit edilmiştir.